Στόχοι της εσωτερικής αγοράς φυσικού αερίου, η οποία υλοποιείται σταδιακά σε ολόκληρη την Κοινότητα από το 1999 μέσω τριών διαδοχικών Οδηγιών ( 98/30/ΕΚ 2003/55/ΕΚ και 2009/73/ΕΚ είναι

• η παροχή πραγματικών επιλογών σε όλους τους καταναλωτές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είτε είναι πολίτες είτε επιχειρήσεις,


• η παροχή νέων επιχειρηματικών ευκαιριών και


• η αύξηση του διασυνοριακού εμπορίου,

ώστε να επιτευχθούν βελτιώσεις αποδοτικότητας, ανταγωνιστικές τιμές, υψηλότερα πρότυπα παρεχόμενων υπηρεσιών, και να ενισχυθεί ταυτόχρονα η ασφάλεια του εφοδιασμού και η αειφορία.

Η πρώτη Οδηγία (98/30/ΕΚ που αφορά στη θέσπιση κοινών κανόνων της εσωτερικής αγοράς υιοθετήθηκε το 1998, με προθεσμία ενσωμάτωσης στο εθνικό δίκαιο των Κρατών Μελών έως τον Αύγουστο του 2000. Η Οδηγία έφερε σημαντικές αλλαγές στη λειτουργία της αγοράς φυσικού αερίου. Κατάργησε τα αποκλειστικά δικαιώματα, και βασικοί της στόχοι ήταν η διαφάνεια και η μη ύπαρξη διακρίσεων.

Η εξέλιξη της αγοράς, οι επιλογές που έκαναν τα κράτη μέλη και οι δυσκολίες οι οποίες επισημάνθηκαν στις συγκριτικές εκθέσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Annual Βenchmarking reports οδήγησαν στην τροποποίηση της Οδηγίας 98/30/ΕΚ με δεύτερη Οδηγία (2003/55/ΕΚ η οποία υιοθετήθηκε τον Ιούνιο 2003. Η Οδηγία αυτή επεκτείνει την απελευθέρωση της αγοράς φυσικού αερίου σε όλους τους μη οικιακούς καταναλωτές μέχρι τον Ιούλιο 2004, και σε όλους τους πελάτες μέχρι τον Ιούλιο 2007. Περαιτέρω, περιλαμβάνει μέτρα για το νομικό διαχωρισμό της διαχείρισης των δικτύων μεταφοράς από τη δραστηριότητα της προμήθειας, ενισχύει το ρόλο των Ρυθμιστικών Αρχών των κρατών μελών, απαιτεί τη δημοσίευση των χρεώσεων για τα δίκτυα, ενισχύει τις υπηρεσίες κοινής ωφέλειας ιδιαίτερα για τους ευάλωτους καταναλωτές, και καθιερώνει μέτρα για τη διασφάλιση της ασφάλειας εφοδιασμού. Για την υλοποίηση των προβλεπόμενων στην Οδηγία 2003/55/ΕΚ διαπιστώνεται ωστόσο ανάγκη εισαγωγής πρόσθετων τεχνικών κανόνων, ιδίως όσον αφορά τις υπηρεσίες πρόσβασης τρίτων, τις αρχές του μηχανισμού καταμερισμού δυναμικότητας και τις διαδικασίες διαχείρισης της συμφόρησης καθώς και τις απαιτήσεις διαφάνειας. Το Σεπτέμβριο του 2005 εκδίδεται σχετικός Κανονισμός (1775/2005 με στόχο τον καθορισμό εναρμονισμένων αρχών για τα τέλη, ή τις μεθόδους που χρησιμοποιούνται για τον υπολογισμό τους, την πρόσβαση στο δίκτυο, την ίδρυση υπηρεσιών πρόσβασης τρίτων, τον καταμερισμό της δυναμικότητας και τη διαχείριση της συμφόρησης καθώς και τον καθορισμό των απαιτήσεων διαφάνειας. Ο Κανονισμός έχει εφαρμογή μόνο στα δίκτυα μεταφοράς. Επί των Οδηγιών 2003/55/ΕΚ και του Κανονισμού 1775/2005 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει εκδώσει ερμηνευτικές σημειώσεις, οι οποίες δεν έχουν τυπικά δεσμευτικό χαρακτήρα, έχουν ωστόσο ουσιώδη ερμηνευτική σημασία για την ομοιόμορφη και ορθή εφαρμογή του Κοινοτικού Δικαίου.

Στο πλαίσιο αυτό, ο ρόλος των Φόρουμ της Φλωρεντίας αναφορικά με την ηλεκτρική ενέργεια και των Φόρουμ της Μαδρίτης αναφορικά με το φυσικό αέριο, καθώς και του Συμβουλίου των Ευρωπαίων Ρυθμιστών για τον Ηλεκτρισμό και το Φυσικό Αέριο ( ERGEG), το οποίο ιδρύθηκε με απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (2003/796/ΕΚ) είναι σημαντικός.

Το 2007 οι ανακοινώσεις της Επιτροπής με τίτλο «Προοπτικές για την εσωτερική αγορά αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας» και «Έρευνα δυνάμει του άρθρου 17 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1/2003 στον ευρωπαϊκό κλάδο του αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας (Τελική Έκθεση)», καταδεικνύουν ότι οι υφιστάμενοι κανόνες και μέτρα εξακολουθούν να μην παρέχουν το αναγκαίο πλαίσιο για μια ομαλώς λειτουργούσα εσωτερική αγορά.

Στο πλαίσιο αυτό τον Ιούλιο του 2009, υιοθετήθηκε η τρίτη Οδηγία (2009/73/ΕΚ) η οποία αποτελεί τμήμα του Τρίτου Πακέτου Ενέργειας και στοχεύει

• Στον αποτελεσματικότερο διαχωρισμό των διαχειριστών συστημάτων μεταφοράς φυσικού αερίου από τις δραστηριότητες παραγωγής ή προμήθειας μέσω τριών εναλλακτικών προσεγγίσεων (ιδιοκτησιακό, ορισμού ανεξάρτητου διαχειριστή συστήματος (ISO) ή ανεξάρτητου διαχειριστή συστήματος μεταφοράς (IΤO).


• Στην διευκόλυνση του διασυνοριακού εμπορίου ενέργειας, της πραγματοποίησης επενδύσεων καθώς και στην προώθηση της περιφερειακής συνεργασίας.


• Στην επίτευξη μεγαλύτερης διαφάνειας της αγοράς σχετικά με τη λειτουργία του δικτύου και προμήθειας


• Στην διασφάλιση της αποτελεσματικότητας και της ανεξαρτησίας των εθνικών ρυθμιστικών αρχών


• Στην αύξηση της αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ και στην οργάνωση της συνεργασίας σε επίπεδο ΕΕ μεταξύ των εθνικών ρυθμιστικών αρχών καθώς και μεταξύ των διαχειριστών μέσω της ίδρυσης του

Τα Κράτη Μέλη οφείλουν να ολοκληρώσουν την ενσωμάτωση του Τρίτου Πακέτου στο εθνικό τους δίκαιο έως τον Μάρτιο του 2011 εκτός του τμήματος που αφορά τον διαχωρισμό των διαχειριστών συστημάτων μεταφοράς φυσικού αερίου για το οποίο η προθεσμία είναι το Μάρτιο 2012. Σχετικές ερμηνευτικές σημειώσεις έχουν ήδη εκδοθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Επιπρόσθετα της Οδηγίας 2009/73/ΕΚ (και της αντίστοιχης Οδηγίας 2009/72/ΕΚ για τον τομέα του ηλεκτρισμού), στο Τρίτο Πακέτο περιλαμβάνονται ο Κανονισμός 715/2009 με τον οποίο τροποποιείται ο Κανονισμός 1775/2005, ο αντίστοιχος Κανονισμός 714/2009 για τον τομέα του ηλεκτρισμού καθώς και ο Κανονισμός 713/2009 για την για την ίδρυση Οργανισμού Συνεργασίας των Ρυθμιστικών Αρχών Ενεργείας (Agency for the Cooperation of Energy Regulators – ACER).